In deze blog beschrijven we praktische ‘tips & tools’ voor het installeren van persluchtslangen en -koppelingen in persluchtinstallaties. Want hoe knip of snijd je een stuk slang op de juiste manier af? Welke hulpmiddelen zijn er beschikbaar om de levensduur van de componenten te verlengen en de veiligheid te verbeteren? En wát zijn eigenlijk de aandachtspunten bij het samenvoegen van alle componenten tot een compleet persluchtsysteem? Met deze tips voorkom je lekkage en zorg je voor een duurzame persluchtinstallatie.
Het toepassen van persluchtslangen is niet moeilijk. Mits je de kennis hebt en de juiste gereedschappen gebruikt. De belangrijkste gereedschappen staan hieronder benoemd.
Slangensnijder ZRS
Een bekende ‘valkuil’ bij de handling van slangen is gebruik te maken van een universele (elektro)tang om de persluchtslang af te knippen. Zoals te zien in onderstaande figuur, ontstaan er dan namelijk twee problemen. Ten eerste wordt de slang tijdens het knippen platgedrukt waardoor de doorsnede niet meer rond is. Daarnaast is de kans groot dat het snijvlak niet loodrecht wordt aangebracht maar onder een hoek. Beide zaken verhogen de kans op lekkage na aansluiting.
Beter is het om de slang te snijden en hiervoor gebruik te maken van een zogenaamde ‘slangensnijder’. Festo heeft hiervoor de ZRS slangensnijder in het assortiment waarmee zowel de vorm van de slang als het snijvlak optimaal blijven voor gebruik. De werking berust op een driehoekig snijblad dat de snijbelasting optimaal verdeelt en hiermee voorkomt dat de slang wordt platgedrukt. Daarbij heeft de ZRS een scherp snijvlak, zonder kant, wat resulteert in een vlak en loodrecht snijvlak.
Een tweede tool in het kader van slim slangbeheer, is de demontagegaffel QSO. Dit gereedschap is ontwikkeld om een slang eenvoudig te demonteren van een koppeling. Dit kan een lastig karwei zijn wanneer de aansluiting zelf moeilijk bereikbaar is of verschillende koppelingen dicht op elkaar zijn gemonteerd. Veelal is dit het geval bij kleinere diameters en is zodoende te gebruiken voor de diameters 4 en 6mm.
De tool vereenvoudigt de demontage door de gaffel om de release ring te plaatsen waardoor er meer kracht beschikbaar komt voor het loskoppelen. Ook voor goed bereikbare koppelingen is de demontage hiermee een stuk eenvoudiger en sneller uit te voeren.
Het bundelen en geleiden van luchtslangen is onder meer mogelijk door het gebruik van kabelgoten. Problemen kunnen ontstaan wanneer deze kabel- en slangengoten té vol worden. In dat geval ontstaan er plak- en kneleffecten die de kans op storingen vergroten. Dit is te voorkomen door de KK houderclips waarmee een gelijkmatige verdeling van de slangen in de kabelgoot is te realiseren. De clips zijn uiteraard beschikbaar in verschillende varianten voor verschillende diameters persluchtslang.
Zeker bij luchtslangen met een kleinere diameter, bestaat de kans op knikken wanneer deze door een krappe bocht worden gedwongen. Dit resulteert logischerwijze in een (veel) lagere flow en in het ergste geval tot verstopping. Bovendien bestaat de kans dat de slang zelf ook beschadigt met lekkage tot gevolg. Knikken is te voorkomen door het gebruik van PKS bochtgeleidingen. De buigradius – de minimale waarde die de bocht moet hebben om beschadiging of knikken te voorkomen – is tot in detail toegelicht in de blog slangkeuze.
Tot slot het slimme en handige hulpstuk dat verstrengeling van luchtslangen voorkomt: de NPAW. Met deze band zijn slangen eenvoudig te bundelen wat tevens het overzicht verbetert bij het uitvoeren van onderhoud of het detecteren van een storing.
Nu alle losse componenten en hulpstukken zijn benoemd en uitgelegd, is het tot slot zaak alle elementen op de juiste manier samen te voegen tot een betrouwbaar persluchtsysteem. Daarbij is het totale ontwerp alles bepalend voor een efficiënte, veilige, betrouwbare en mogelijk ook flexibele werking van de betreffende applicatie. Dit is niet eenvoudig. Ten eerste omdat veel factoren een rol spelen maar daarnaast omdat ze onderling invloed uitoefenen op elkaar. Een goede, brede basis is te leggen met de eendaagse cursus PN361 waaruit we enkele belangrijke zaken hier alvast toelichten.
Wanneer het ontwerp het toelaat, is het aan te raden om een zogenaamd ringleiding principe toe te passen. Dit is mogelijk op grote schaal in de toevoerleiding, maar ook op kleinere schaal te realiseren binnen bijvoorbeeld een machine. Een simpel voorbeeld is een ventieleiland met een persluchtvoeding aan twee zijden. De belangrijkste voordelen van een ringleiding zijn een lager lucht- en energieverbruik, een stabieler systeem en hogere schakelsnelheden.
Binnen en rondom één machine kunnen verschillende randvoorwaarden gelden die sterk van elkaar afwijken. Een lijn waar voedingsmiddelen worden afgevuld is daarvan een praktisch voorbeeld: de omgeving van het vulstation, waar de voedingsmiddelen vanuit een buffer in een verpakking worden gebracht, zal waarschijnlijk aan strengere eisen moeten voldoen dan het deel waar de verpakkingen op pallets worden geplaatst. In het eerste deel zullen dan ook hoogwaardiger producten moeten worden toegepast terwijl aan het einde standaard producten zullen voldoen. Door dergelijke lijnen in sectoren of zones op te delen, is het mogelijk het persluchtsysteem optimaal af te stemmen de plaatselijke situatie.
Een belangrijk aspect om rekening mee te houden bij de opbouw van een persluchtsysteem is weerstand. Iedere vorm van weerstand door blokkades, bochten of wrijving draagt bij aan een hoger persluchtverbruik en dito warmteontwikkeling. Middels een checklist is bij zowel systemen in de ontwerpfase áls bestaande systemen eenvoudig te achterhalen waar zich mogelijk knelpunten bevinden.
Weet dat het mogelijk is om lucht te recyclen (echt!). Dit betekent dat de lucht afkomstig van bijvoorbeeld een cilinderontluchting niet in de atmosfeer wordt vrij gelaten, maar via een koppeling en slang wordt gebruikt om bijvoorbeeld een fotocel stofvrij te houden.
Tot slot het belangrijkste aspect bij ieder technisch systeem: waarborg de veiligheid voor mens, machine en omgeving. Ten aanzien van persluchtsystemen is één van de belangrijkste aandachtspunten de druk die op een systeem staat en vrij kan komen bij het loskoppelen van elementen. Toepassingen waarbij de voedingsdruk regelmatig moet worden losgekoppeld, zijn daarom het beste uit te voeren met een zogenaamde snelkoppeling. Festo biedt onder andere de slimme NPHS snelkoppeling die zowel kan ontluchten áls afsluiten. In de blog ‘snelkoppelingen’ worden het werkingsprincipe en toepassingen uitgebreid toegelicht.
In de vorige blogs van de serie ‘aansluitmateriaal’ is uitgelegd welke aspecten belangrijk zijn bij het kiezen van de juiste persluchtslang en insteekkoppeling. Ook de combinaties van deze twee elementen in verschillende toepassingsgebieden is aan de orde geweest.