Niezwykle energooszczędna, bezgłośna i bez wytwarzania ciepła - technologia piezoelektryczna oferuje wiele zalet dla efektywnego i precyzyjnego sterowania i kontroli gazów w technice medycznej i automatyzacji laboratorium. Największą różnicą zaworów piezoelektrycznych w porównaniu z proporcjonalnymi zaworami elektromagnetycznymi jest niższe nawet o 95 % zużycie energii. Do tej pory jednak zastąpienie zaworów nie było łatwe, ponieważ technologia piezoelektryczna wymaga napięć do 310 V, a więc zawsze specyficznej elektroniki. Tymczasem istnieją na to proste rozwiązania, które zostały przedstawione w tym artykule.
Zasada działania techniki piezoelektrycznej jest nieporównywalna z zaworem elektromagnetycznym. Podstawowym elementem jest piezoelektryczny materiał ceramiczny. Kiedy jest on naładowany elektrycznie, tworzy polaryzację, która powoduje wygięcie materiału ceramicznego. Ugięcie jest proporcjonalne do przyłożonego napięcia i umożliwia proporcjonalną regulację natężenia przepływu lub ciśnienia. Zatem im wyższe napięcie, tym większy przepływ. Charakterystyka poboru prądu jest zupełnie inna niż w przypadku proporcjonalnego zaworu elektromagnetycznego, którego cewka jest stale zasilana. Tylko w ten sposób można wytworzyć pole magnetyczne, które unosi twornik nad gniazdem zaworu. Z kolei zawór piezoelektryczny nie wymaga ciągłego zasilania, ponieważ zachowuje się jak kondensator. Do jednorazowego naładowania materiału ceramicznego wystarczy prąd początkowy, a potem pobór prądu praktycznie spada do zera.
Konstrukcja zaworów piezoelektrycznych jest bardzo prosta. Składają się z obudowy z portami, w której są wtryskowo formowane dysze. Przez te dysze wpływa lub wypływa gaz. Nad nimi znajduje się jedna lub dwie płytki - wykonane z materiału ceramicznego - a nad każdą z nich sprężyna, która zapewnia działanie zwrotne
Zawór 2/2-drogowy to bardzo prosty sposób sterowania przepływem. Posiada on jedną płytkę i dwa porty. Im większe napięcie jest przyłożone, tym bardziej się otwiera.
Zawór 3/3-drogowy posiada trzy porty i dwie płytki. Za pomocą tego kompaktowego rozwiązania można stworzyć kompletny system regulacji ciśnienia. Jedna płytka służy do podawania ciśnienia (zwiększania ciśnienia), a druga do spustu (zmniejszania ciśnienia). Trzecim stanem jest stan zamknięty. Wtedy właśnie ciśnienie jest utrzymywane. Taki zawór 3/3-drogowy to bardzo prosty sposób na kontrolowanie ciśnienia. Zawory elektromagnetyczne nie posiadają takiej funkcji 3/3-drogowej.
Jak wspomniano wcześniej, zawory piezoelektryczne nie działają przy napięciu 12 V- wymagają specjalnej elektroniki. Aby znacznie ułatwić uruchamianie, Festo opracowało sterownik piezoelektryczy w formie modułu elektonicznego VAVE-P, który posiada wszystko, co jest potrzebne w technologii piezoelektrycznej.
VAVE-P jest zasilany standardowym napięciem od 12 do 24 V i generuje napięcie piezoelektryczne. Posiada wszystko, co jest potrzebne do specyficznego sterowania zaworami piezoelektrycznymi: prostą elektronikę sterowania w pętli otwartej, generowanie napięcia 310 V i 2-kanałowy stopień piezoelektryczny z ograniczeniem prądu.
Dwukanałowa elektronika umożliwia sterowanie dwóch zaworów do regulacji przepływu lub zaworu 3/3-drogowego do regulacji ciśnienia z oddzielnym sterowaniem dla podawania ciśnienia i odpowietrzania.
Interfejs jest zawsze taki sam, dwa wejścia analogowe i elastyczne zasilanie od 12 do 24 V. Nie ma prostszego sposobu na zastąpienie proporcjonalnego zaworu elektromagnetycznego.
Istnieją również rozwiązania, które zawierają wszystkie elementy wymagane do stworzenia całościowego systemu regulacji przepływu lub ciśnienia. Kompaktowy zawór regulacji przepływu VEMD firmy Festo łączy w sobie zawór piezoelektryczny, czujnik przepływu i elektronikę sterującą. Pozwala to uzyskać całkowicie liniowy stosunek napięcia wejściowego do wyjściowego natężenia przepływu.
Odpowiednikiem dla regulacji ciśnienia jest proporcjonalny regulator ciśnienia VEAB z dwoma zaworami piezoelektrycznymi, w każdym przypadku z jedną płytka piezo do podawania ciśnienia i jedną do spustu. Posiada też elektronikę sterującą i czujnik ciśnienia. W ten sposób uzyskuje się kompletne rozwiązanie do regulacji ciśnienia w pętli zamkniętej w najmniejszej przestrzeni instalacyjnej.