Jamaica: technische opleiding biedt perspectief

Goran Miladinov heeft menig commentaar moeten aanhoren. Zelfbewust paradeerde hij de plagerijen in de Festo gangen, de zinspelingen op reggae, dreadlocks en Caribische temperaturen, maar stiekem twijfelde hij vaak. "Fritz," schreef hij dan, "Ik ben al zo vaak bij je geweest! Hoe lang gaan we nog door?" Het antwoord uit Jamaica: "Je moet in ons geloven! Stuur me het exposé nog een keer!" Dus schreef de verkoopmedewerker van Festo Didactic weer een aanbod en stuurde het voor de 90e keer naar zijn zakenpartner Fritz Pinnock in Jamaica. Mal. Von den anderen 89. Malen handelt diese Geschichte.

Het begint op een zanderige kaap tegenover de Jamaica Port of Kingston. Als u over de freeway langs de kust rijdt, ziet u de vliegtuigen achter de vrachtschepen omhoog klimmen. Sinds 1984 is op de voormalige piratenschuilplaats een opleidingscentrum voor marineofficieren gevestigd: het zogenaamde Jamaica Maritime Training Institute (JMTI) is in 1980 met Noorse steun opgericht. De Noren richtten zulke scholen op in negen andere havens over de hele wereld. Alleen de school op Jamaica bestaat vandaag de dag nog.

St. Gallen: een flits

In 2001 heette de school al Caraïbisch Maritiem Instituut (CMI), heeft vestigingen in andere Caribische staten en traint zeelieden, brandweerlieden en vliegtuigbemanningen. Maar de technologie ontwikkelde zich internationaal nog sneller. De Jamaicanen rijden nu in auto's die geen enkele monteur in Kingston kan repareren. 7 Up en Pepsi nemen bij voorkeur hun eigen specialisten mee om hun limonades ter plaatse te bottelen. Als gevolg hiervan is dat het aantal werklozen in Jamaica in het begin van de jaren 2000 sterk opliep. Van de 15- tot 24-jarigen is een derde werkeloos. Steeds meer jonge mensen zien alleen nog loopbaankansen als gangster. De levensverwachting daalt.

In deze tijd werd Fritz Pinnock – de naam is misleidend, achter de naam schuilt een echte Jamaicaan - directeur van de CMI. De toen 39-jarige heeft in Engeland gestudeerd en is daar gepromoveerd, heeft als gezant van de havenautoriteit al de halve wereld rond gereisd en wenst zijn twee dochters meer dan de kans om rechten te studeren. In de zomer van 2003 vertrokken drie van zijn medewerkers naar St. Gallen. Bei den 37. WorldSkills wollen sie sehen, was Jugendliche in Europa technisch so lernen. Tijdens de beroepsolympiade ontdekken ze meteen één bepaalde wedstrijdsterrein waar werkstukken zich als bij toverslag bewegen en de teams onder hoge druk programmeren. Het zijn Festo's ultramoderne mechatronische stations.

Enthousiast reist het drietal weer terug naar Jamaica. Voor Fritz Pinnock is dat niet genoeg. Hij neemt zelf contact op met Festo en wil meer weten over de laboratorium- en werkplaatsapparatuur die Festo Didactic aanbiedt. En bovenal wil hij de laboratoriumcontainers voor elektrotechniek en pneumatiek moderniseren. Kostenpost: 300.000 Amerikaanse dollar. In die tijd start Pinnock zijn serie aanvragen voor het PetroCaribe-ontwikkelingsfonds.

San Salvador: een nieuwe start voor de logistiek

De contactpersoon van Fritz Pinnock bij Festo heet Goran Miladinov. Als duidelijk wordt dat de financiering onzeker is, stelt Goran voor om het volgende vliegtuig naar Panama te nemen en daar over te stappen naar El Salvador: "Als je wilt zien wat we nog meer kunnen doen – behalve een mooi laboratorium opzetten!" In het Midden-Amerikaanse El Salvador is men namelijk al een grote stap verder: uit een PPP-project met de overheid, GTZ (nu GIZ), Siemens en Festo zijn drie laboratoria voor mechatronica, proces- en fabrieksautomatisering ontstaan. Festo Didactic ontwierp een hands-on-training en leidde de trainers op.

En dat is nog niet alles: in de jaren daarna wordt het Instituto Tecnológico Centroamericano (ITCA) opgericht, het eerste FACT Centre (Festo Authorized Certified Training Centre) dat officieel geaccrediteerd is als duale hogeschool. Op aanbeveling van Festo biedt de ITCA ook cursusmodules voor de industrie aan. Siemens is de eerste klant die hier trainingen voor zijn medewerkers boekt. Fritz vliegt naar El Salvador en krijgt een idee. De ITCA functioneert namelijk uitstekend. De industriële opleidingen genereren niet alleen regelmatige inkomsten. Ze leveren ook contacten met het bedrijfsleven op. Het instituut komt te weten met welke technologieën bedrijven werken en neemt deze onderwerpen op in het curriculum.

Terug in Jamaica vraagt Fritz Goran om een nieuwe offerte. Festo Didactic gaat naast de drie nieuwe laboratoria ook een kwalificatieprogramma ontwikkelen. Daarmee stijgt het ordervolume tot 1 miljoen Amerikaanse dollar. Pinnock gaat hiermee naar het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Hij ziet grote kansen voor mechatronica-ingenieurs, vooral in de logistieke sector. Hij is ervan overtuigd dat de haven van Kingston een knooppunt voor het internationale vrachtverkeer zal worden. "Traditionele ingenieurs zijn niet langer relevant", stelt hij. "Mechatronica-ingenieurs daarentegen zijn multidisciplinair. Ze beheersen zowel de besturingstechniek, machinebouw, elektrotechniek en kunnen programmeren."

Uruguay en Mexico: nu helemaal

Fritz Pinnock hoopt dat het ministerie het nieuwe plan bij het PetroCaribe Development Fund zal steunen. Hij verzuimt geen gelegenheid om zijn idee te promoten. Hij schrijft artikelen, geeft interviews en lezingen, om duidelijk te maken hoe belangrijk het is om het lokale onderwijs aan te passen aan internationale normen: "Onze jongeren hoeven niet langer te hopen op een beurs om een in het buitenland erkende graad te behalen! En als we gekwalificeerd personeel kunnen bieden, zullen we ook investeerders naar het land aantrekken. Dan hoeven we ook geen dure experts meer in te vliegen."

Maar er gebeurt niets. Pinnock wordt ontvangen en gehoord, maar zijn financieringsaanvraag wordt niet gehonoreerd. In Uruguay wordt in 2012 het tweede FACT Centre geopend. Maar bij het CMI in Jamaica werken de studenten nog steeds met apparatuur uit de jaren tachtig. Vele studenten behalen hun diploma, maar niet allemaal.

De tragische individuele lotgevallen van zijn studenten stimuleren Pinnock om het PetroCaribe Fonds te bombarderen met aanvragen. Inmiddels gaat het om twee miljoen dollar. Fritz heeft namelijk te horen gekregen dat Festo een Smart Training Factory heeft gebouwd voor een gerenommeerde universiteit in Mexico. Tegen de verbaasde Goran in Esslingen zegt hij: "Neem zo'n laboratorium ook op in onze offerte. Met 2 miljoen moeten ze ons wel serieus nemen!"

Jamaica: toezegging op aanvraag 91

Het is uiteindelijk de regeringswissel in 2016 die nieuwe hoop geeft: premier Andrew Holness, voor wie PLC en Industry 4.0 geen vreemde woorden zijn, steunt de visie van Fritz. Zelfs de oppositiepartij staat plotseling achter het plan. En dan komt daadwerkelijk de toezegging van de ontwikkelingsmaatschappij. Die wil de helft van de kosten voor haar rekening nemen. Es ist der 91. Antrag.

Maar voor Fritz is dit slechts een etappe-overwinning. Hij heeft ondertussen meer gedaan dan alleen maar aanvragen schrijven. Nu met vijf faculteiten en academisch gecertificeerd onderwijspersoneel, heeft hij een universitaire accreditatie behaald. En als Caribbean Maritime University (CMU), zijn nog andere financieringsbronnen beschikbaar. Wanneer Goran de uiteindelijk goedgekeurde apparatuur wil opsturen om de drie laboratoriumcontainers opnieuw te monteren, stopt Fritz de hele levering. "Ze hebben ons een nieuw gebouw gegeven!" juicht hij aan de overkant van de Atlantische Oceaan.

Een jaar lang staat de volledige Didactic-uitrusting voor Jamaica in een hal in Esslingen. Bij Festo maakt men zich al zorgen over wat de accountant zal zeggen als hij de ontvangen betalingen ziet voor goederen die niet geboekt zijn. Doch am Ende wird alles gut: Als das weltgrößte FACT Centre am 19. September 2018 feierlich eröffnet wird, sind alle da, sogar die kleine Delegation, die 2003 nach St. Gallen gereist war. En een trainer van het FACT Centre El Salvador. René Flores is verhuisd naar Jamaica en is nu als directeur van het lokale FACT Centre bij CMU verantwoordelijk voor de docenten daar. Al voor de opening boekte Pepsi een eerste training – en nam direct een trainer in spe eigen dienst. Fritz en Goran vinden dat niet erg. "Dit laat zien dat we op de goede weg zijn!" Het is duidelijk dat ze beiden nog veel plannen hebben.