Basis HTML versie
leerstof moeten buigen om die te laten
beklijven. Het beste moment daarvoor
is één dag na de eerste leerperiode. Een
tweede herhalingsperiode kan het best
24 uur na de eerste plaatsvinden.
Leren zonder lessen
Mensen leren niet alleen op de tra-
ditionele manier door te lezen of in de
bekende klassikale context met een
docent of cursusleider. Volgens schat-
tingen van de Faure-commissie van de
Unesco verkregen mensen ongeveer 70%
van hun kennis via informele kanalen,
buiten de officiële onderwijsinstellingen
om, bijvoorbeeld van vrienden, tijdens
het sporten of in het dagelijks leven.
Datzelfde geldt voor professionele ken-
nis. Plaatsen waar deze ‘vrijblijvende’
kennisoverdracht plaatsvindt, zijn de
kantine, de werktafel, de printerruimte op
kantoor. Informele leerprocessen zijn ech-
ter moeilijk te sturen: alles wat we daarbij
leren, maken we ons onbewust eigen.
Steeds meer bedrijven stimuleren daarom
de communicatie tussen medewerkers
buiten de context van het cursuslokaal of
het seminar. Alleen laten zulke vormen
van informele kennisoverdracht en een
actieve leercultuur zich niet van bovenaf
opleggen, de medewerkers moeten er zelf
voor zorgen. Wat een bedrijf kan doen
is de voorwaarden ervoor scheppen. De
eenvoudigste vorm daarvan zijn thee- of
koffiehoekjes, waar medewerkers elkaar
kunnen tegenkomen en over hun werk
van gedachten kunnen wisselen. Op veel
plaatsen hebben bedrijven al ingezien dat
zulke trefpunten bronnen van innovatie
kunnen zijn, waar vrijblijvend praten kan
resulteren in positieve gevolgen voor het
arbeidsproces.
Het leereiland in beeld
Behalve zulke verblijfsruimtes ontwik-
kelen bedrijven inmiddels ook andere
informele plekken voor informele kennis-
overdracht. Daaronder vallen bijvoor-
beeld expres uitgebouwde trap-
portalen, waar mensen hun collega’s
tegen kunnen komen, die ze al tijden ‘net
die ene vraag’ wilden stellen, maar waar
tot nog toe nooit gelegenheid voor was.
Actieve leeromgevingen:
veel ondernemingen kiezen tegenwoordig voor het inrichten van informele plekken,
waar collega’s informatie kunnen uitwisselen en voor zogenaamde leereilanden.
Terloops wijzer worden
Ongeveer 70 procent van alles wat we leren nemen we onbewust op, in de conversatie
met buren, vrienden of collega’s. Onder de juiste omstandigheden kan dit zogenaamde
informele of impliciete leerproces een belangrijke bijdrage leveren aan het arbeids-
proces in de onderneming. Volgens educatief consulent en e-learning specialist
Jochen Robes staan daarin 5 aspecten centraal:
1. De aanwezigheid van open leeromgevingen, waarin spontane leerprocessen
een kans krijgen.
2. Het ontwikkelen van op de toekomst gerichte leerprocessen.
3. Informatie verstrekken aan medewerkers over aard en belang van impliciete
leerprocessen.
4. Het opzetten van gemeenschappelijke, onderling samenhangende leermogelijk-
heden.
5. Stimuleren van doorgifte van expliciete kennis en het opheffen van autoritaire
kennisverhoudingen.
Een verdere mogelijkheid is de installatie
van zogenaamde leereilanden die in het
arbeidsproces zijn geïntegreerd. Dit zijn
plekken waar medewerkers gedurende
het productie-, constructie- of ontwikke-
lingsproces doelbewust bij elkaar kunnen
komen om over de ervaringen die zij in
een gemeenschappelijk project hebben
opgedaan van gedachten te wisselen.
Leereilanden kunnen ertoe bijdragen dat
medewerkers zich ertoe zetten moeilijke
opdrachten zelfstandig uit te voeren.
Daardoor worden zij in hun uitvoerende
werkzaamheden zelfstandiger en minder
afhankelijk van anderen, zodat zij zich
verder kunnen ontwikkelen en van hun
team kunnen leren.